Od początków zaistnienia pojęcia sztuki wędzarniczej do dziś powstało wiele rodzaju wędzarni. Postanowiliśmy uporządkować dotychczas zdobytą wiedzę i przedstawić Wam różne wędzarnie użytkowane obecnie. Opowiemy z jakich materiałów powinny być wykonane, gdzie możecie ich używać i w jaki sposób. Wszystko po to by pomóc Wam wybrać najlepsza wędzarnię, dostosowaną do oczekiwań. Materiał jest dość obszerny, więc zapraszam do lektury.

Wędzarnie ogrodowe. – Jaką wędzarnię wybrać?

Jest to bardzo ogólna nazwa, pod tym wyrażeniem kryją się wszystkie wędzarnie, które można postawić na zewnątrz w przydomowym ogrodzie. Wśród nich możemy wyróżnić:

• wędzarnie ogrodowe drewniane
• wędzarnie metalowe
• wędzarnie murowane

Wędzarnia drewniana – na co zwrócić uwagę?

Opinie wśród użytkowników ma z reguły pozytywne, a niektórych wręcz ciężko przekonać, że można wędzić inaczej. Jedne z najbardziej popularnych, często stanowiące ozdobę ogrodu lub sezonową zachciankę. Pulsem tych wędzarni na pewno jest to, że mogą występować w wersji stacjonarnej lub mobilnej, co pozwala na zaoszczędzenie miejsca jeśli mamy go zbyt mało i ochronę przed czynnikami zewnętrznymi. Wędzarnie drewnianą przenośną możemy zabrać ze sobą w dowolne miejsce. Jest to szczególnie wygodne kiedy nie możemy wędzić przy domu. Wędzimy i chowamy. Decydując się na wędzarnię drewnianą musimy pamiętać o kilku ważnych zasadach. Nie zależnie od tego wyboru musimy się upewnić, że wędzarnia:

• powinna być wykonana z drewna drzewa liściastego lub specjalnie przygotowanego świerku
• nigdy z drzewa iglastego, gdyż zawiera ono żywicę, która wpłynie negatywnie na jakość wędzonek i trwałość wędzarni,
• nie powinna mieć elementów klejonych czy spajanych substancjami nienaturalnymi, które mogłyby się uaktywnić w wysokiej temperaturze,
• powinna zostać odpowiednio zaimpregnowana by służyła nam długie lata i zabezpieczona przed atakiem szkodników,
• nie może być zbyt szczelna, aby zapewnić swobodny przepływ dymu,
• zadbajmy o palenisko o odpowiednich wymiarach w stosunku do wielkości wędzarni, tu produkowany jest dym, który jest najważniejszym elementem wędzenia,
• powinna posiadać spadzisty, drewniany daszek, co zapobiega skraplaniu się wody i jej kapaniu na wędzonki

Posiadacze wędzarni drewnianej zachwalają sobie ten wybór. Głównymi zaletami wędzarni drewnianej są przede wszystkim.

• ekonomiczność w drodze nabycie takiej wędzarni lub zbudowania jej niskim kosztem,
• wędzarnia drewniana może być w wersji mini, przenośnej lub dużo większej na nawet 50 kg wędzonki,
• drewno doskonale trzyma ciepło, co jest istotne w zachowaniu stabilnej temperatury wewnątrz komory wędzarniczej,
• nie kumuluje wilgoci, która wpływa na smak wędzonek,
• nie wymagają stałej kontroli podczas wędzenia,
• doskonała do wędzenia na ciepło

Wędzarnia drewniana nie ogranicza się tylko do paleniska tradycyjnego opalanego drewnem. Mamy tu dużą dowolność. Co raz częściej produkuje się wędzarnie drewniane, elektryczne z generatorem dymu. Idealny wybór dla osób ceniących swój czas, pieniądze oraz wygodę. Jest prostsza w obsłudze, pozwala zaoszczędzić nasz cenny czas, który spędzamy na kontrolowaniu temperatury. Dym powstaje w wyniku spalania łatwo dostępnych zrębek. W wędzarni zamontowana jest grzałka, a proces jest zautomatyzowany. Te udogodnienie jedynie ogranicza mobilność wędzarni, gdyż musimy pamiętać o źródle zasilania, potrzebny nam prąd. Wędzarnia elektryczna charakteryzuje się niezwykle małym zużyciem opału. Nie wymaga przygotowania drewna przed wędzeniem. Wykorzystane zrębki zapewniają oszczędność wielu metrów sześciennych drewna.

Jak wędzić w wędzarni elektrycznej?

• Włączamy termoregulator do prądu i ustawiamy żądaną temperaturę na wyświetlaczu termoregulatora. Cała reszta dzieje się automatycznie. Grzałka dogrzewa do zadanej temperatury po czy wyłącza się.
• Zasypujemy drewno do dymogeneratora. Rozpalamy zrębki oraz włączamy pompkę dostarczającą powietrze do dyszy dymogeneratora.
• Wkładamy wędzonki do wędzarni. I czekamy aż osiągną żądaną barwę oraz temperaturę.

Wędzarnia murowana z paleniskiem.

Wędzarnia tego typu może być budowana od podstaw samodzielnie. Jeżeli mamy wiedzę i zapał możemy pokusić się o samodzielne zaprojektowanie i wybudowanie lub poprosić o pomoc osobę bardziej doświadczoną. Ewentualnie wynająć firmę specjalizującą się w tego typu budowach. Jest to bardzo ważne, by palenisko i komora wędzarnicza posiadała odpowiednie wymiary i została wykonana z odpowiednich materiałów, gdyż wszystkie elementy i etapy budowy wędzarni będą wpływały na finalny smak wędzonek.
Istnieją również przedsiębiorstwa, które specjalizują się w wędzarniach kamiennych gotowych. Oznacza to, że zamawiając taką wędzarnię otrzymujemy gotowe części do złożenia/spojenia. Często montaż jest w cenie zamówienia.

Wśród wędzarni murowanych możemy wyróżnić:

• wędzarnie z paleniskiem pośrednim,
• z paleniskiem bezpośrednim
• z paleniskiem i kanałem dymowym

Czym różni się wędzarnia z paleniskiem pośrednim i bezpośrednim?

Otóż w tych pierwszych palenisko od komory wędzarniczej oddzielna niepełny strop i ustawiony na nim deflektor, który zapewnia równomierne rozprzestrzenianie się dymu. Przy palenisku bezpośrednim nie ma żadnej przeszkody pomiędzy komorą wędzarniczą, a spalanym drewnem. Dlatego jeżeli posiadamy drewniane ocieplenie wewnątrz wędzarni powinniśmy je zabezpieczyć, najlepiej obudować blachą.

Murowane palenisko do wędzarni może przysporzyć nam kłopotu jeżeli wybierzemy nieodpowiednie materiały. Podstawowe zasady przy budowie wędzarni murowanej:

• palenisko powinno mieć wymiary zbliżone do wymiarów komory wędzarniczej,
• wysokość paleniska powinna oscylować w granicach 50/60 cm, nie może być za wysokie palenisko to nie piec, jego zadaniem jest zadymianie, a nie grzanie,
• nie zalecamy używania szamotu do budowy, magazynuje ciepło, przez co drewno spala się w wyższej temperaturze niż powinno. W procesie spalania powstaje dym, który jest istotą wędzenia. W zbyt wysokiej temperaturze cząsteczki dymu, przeistaczają się w procesie dopalania w trujące gazy. Nasze wędzonki mogą mieć kwaśny posmak,
• wybierzmy cegłę zwykła do paleniska i klinkierową, bardziej ozdobną na zewnętrzne ścianki,
• ocieplenie termiczne z wełny izolacyjnej oraz drewnianych desek,
• spadzisty daszek w celu odprowadzania skroplin,
• zapewnienie odpowiedniej wentylacji,
• odpowiedni stosunek wielkości komory wędzarniczej do sposobu opalania.(paleniska)

Jeżeli zdecydujemy się na wędzarnie z kanałem dymnym jego długość nie powinna przekraczać 1,5 metra, a średnica powinna wynosić nie mniej jak 20 centymetrów. Zadbajmy o to by nie tracił temperatury, kanały dymne również można ocieplić. Warto zainstalować szyber.

Wędzarnie murowane stawia się z przeświadczeniem, że będziemy użytkować je wiele lat. Występujące błędy w projekcie mogą powodować, że będziemy musieli zdemontować konstrukcje i zaczynać budowę od nowa. Jest jedną z najbardziej pracochłonnych i kosztownych wędzarni. Charakteryzuje się zazwyczaj dużymi rozmiarami, a często dodatkowo posiada funkcję grilla lub połączone są z piecem chlebowym. Zdecydowanie stanowią ciekawy element ogrodu i przyprawiają gości o zachwyt.

Wędzarnie metalowe, wędzarnie stalowe.

W tej kategorii mamy dużą różnorodność wędzarni, gdyż mogą być jednocześnie ogrodowe lub jak urządzenia domowe z funkcją grilla oraz wędzenia. Te pierwsze posiadają stalowa komorę wędzarniczą, kanał dymny oraz palenisko wszystko ze stali. Wszystkie części są pomalowane specjalistyczną farbą odporną na wysokie temperatury.
Wędzarnie stalowe przede wszystkim zalecane są do wędzenia na zimno, gdyż trudno jest utrzymać w nich stabilną, wyższą temperaturę. Oczywiście jest to możliwe jednak wymagałoby od nas więcej zainteresowania. Ta cecha utrudnia wędzenie w okresie panowania niskich temperatur powietrza, a szczególnie zimą. W sprzedaży najczęściej trafiamy na wędzarnie stalowe gotowe, w których możemy wędzić na ciepło i na zimno. Zmianę stylu wędzenia dyktuje kanał dymny, który składa się najczęściej z dwóch rur. Dwie do wędzenia na zimno, a jedną podłączamy kiedy chcemy wędzić na ciepło. Jeżeli chodzi o gabaryty takiej wędzarni, musimy mieć na uwadze, że mimo tej samej wielkość w porównaniu do wędzarni drewnianej, stalowa będzie znacznie cięższa.

Innym modelem wędzarni metalowej są przedstawiciele urządzeń wielofunkcyjnych jak grill z możliwością wędzenie lub znany większości Borniak.
Borniak jako wędzarnia elektryczna nie potrzebuje paleniska. Jest to nowoczesne urządzenie, które ma na celu zastąpić wędzenie tradycyjne. Jest również świetnym rozwiązaniem dla osób , które nie posiadają własnego podwórka, mieszkają w bloku lub nie mogą pozwolić sobie na zadymianie okolicy. Wędzonki z wędzarni elektrycznej niczym nie różnią się od tych z tradycyjnych wędzarni.
Tutaj za produkcję dymu odpowiada generator dymu, do którego możemy dokupić element do wędzenia na zimno. Wędzenie nigdy nie było prostsze. W użytkowaniu jest to bardzo czysta i łatwa do obsługi wędzarnia. Ustawiamy odpowiednią temperaturę, wkładamy wędzonki i nie musimy prawie ich doglądać. Nad zachowaniem odpowiedniej temperatury czuwa sama wędzarnia. Borniaka od tradycyjnych wędzarni odróżnia nie tylko elektryczność, ale również sposób opalania. W tym przypadku wykorzystuje się zrębki drewniane. Dymogenerator bez problemu zastępuje palenisko. Umożliwia wędzenie na ciepło, a także na zimno po podłączeniu odpowiedniego elementu. Wędzarnie te co raz bardziej zyskują na popularności.

Wędzarnia betonowa.

To raczej niszowa, choć nie są bardzo popularne zdobywają co raz szersze grono entuzjastów, a ich koszta są dość spore. Wędzarnie tego typu wykonane są głównie z betonu dobrej jakości wzmocnionego żebrowaną stalą. Jest odporna na niskie temperatury oraz wilgoć. Taka wędzarnia przyjeżdża w kilku częściach, które są spajane ze sobą. Często za pomocą silikonu. Palenisko oraz kanał dymny tradycyjnie wykonane są ze stali.

Czy wędzarnia jest ozdobą ogrodu? Jak najbardziej, a jeżeli jesteśmy na prawdę wymagającymi klientami możemy zamówić wędzarnie betonową wykończoną kamieniem naturalnym lub wykonaną w całości z kamienia. Oczywiście taka zachcianka będzie dodatkowo kosztowała. Twardy kamień naturalny będzie odporny na zarysowania, działanie temperatur oraz na podwyższony poziom wilgoci. Taka wędzarnia stanowi elegancki dodatek aranżacji ogrodu. Koszta możemy zmniejszyć poprzez wykorzystanie kamienia polnego, który wpłynie pozytywnie na trwałość.
Wędzarnia betonowa zazwyczaj posiada też funkcję grilla i w zestawie ruszt. Decydując się na tą opcję będzie musieli wykonać pod nią płytę betonową zbrojoną, gdyż przez swoją dużą wagę musi opierać się na stabilnym gruncie. To powoduje, że jest to wędzarnia stacjonarna o dużych nakładach finansowych. Jednak czego się nie robi dla pysznych wędzonek.

Wędzarnia – jak ją poprawnie zbudować?

W przypadku wszystkich wymienionych wędzarni przy ich powstawaniu, muszą być zachowane stałe zasady konstrukcji. Ostatecznie chcielibyśmy posiadać wędzarnie, którą nie sprawia nam kłopotów i smacznie wędzi.

Bardzo ważny element czyli palenisko, powinno być odpowiednio dobrane do rozmiaru komory wędzarniczej. Musi mieć możliwość szybkiego i bezpiecznego usunięcia żaru oraz możliwość oddawania nadmiaru ciepłą na zewnątrz. Najlepsze palenisko powinno składać się z metalowego piecyka z drzwiczkami z możliwością kontroli temperatury oraz rusztu.

Zwróćmy uwagę czy wędzarnia posiada szyber lub uwzględnijmy go w projekcie. Jego zadaniem jest regulacja temperatury oraz ilości dymu w komory wędzarniczej.

Kolejnym ważnym elementem jest komin. Dobrze gdyby znajdował się na większej wysokości. Najlepszą cyrkulację osiągniemy dzięki zwiększeniu odległości pomiędzy paleniskiem, a kominem. Wędzarnia o dobrym ciągu lepiej trzyma temperaturę, co będzie pomocne przy wędzeniu na ciepło lub przy niskich temperaturach powietrza.

Wędzarnia powinna być okryta spadzistym daszkiem. Uratuje to wędzonki przed skroplinami, które spadałyby na szynki przy płaskim daszku.

Deflektor jest istotną częścią każdej wędzarni. Zaleca się montowanie go w każdej wędzarni w celu równomiernego rozprowadzania dymu. Kiedy jesteśmy właścicielami wędzarni z paleniskiem bezpośrednim, warto na dole nad paleniskiem, umieścić kratę o większej gęstości. Uchroni to palenisko przed ściekaniem tłuszczu, który wytapia się z wędzonek. Dym powstający z wypalanego tłuszczu nie jest korzystny ani dla wędzonek, ani człowieka.

Zadbajmy o dobre wyposażenie komory wędzarniczej . Powinna znaleźć się tam haki i pręty lub drewniane poprzeczki, na których powiesimy wędzonki. Zainstalowany termometr do kontroli temperatury. Warto zamontować osuszacz, który ułatwi osuszanie wędzonek.

Dla własnej wygody wybierzmy wędzarnie, z łatwym dostępem do wędzonek. Obecnie są dostępne otwierane przez daszek od góry, z drzwiczkami otwieranymi do boku oraz do dołu.

Samodzielne przygotowane wędzonki dają nam satysfakcję z wykonanej pracy i cieszą podniebienia nasze i naszych bliskich. Alternatywa dla wędlin ze sklepowych półek przyjęła się na dobre. Jesteśmy co raz bardziej świadomi tego co jemy, dlatego szukamy produktów swojskich. Uchodzą za zdrowsze, smaczniejsze, w stu procentach z mięsa i na pewno pozbawiony sztucznych substancji konserwujących. Wędzarnie ogrodowe dodają uroku ogrodom, są modnym, eleganckim dodatkiem. Starannie wykonana posłuży nam długie lata, dlatego mam nadzieję, że powyższy artykuł ułatwi Wam wybór.