Tytułowe pytanie porównywalne jest do równie ważnego: jak urządzić kuchnię? Jego waga wynika z możliwości uzyskania produktów właściwie w sklepach niedostępnych. Jak wiemy „wędzone” produkty często są naj zwyklej moczone i przydymiane – w najlepszym wypadku, bo zazwyczaj sklepowe wędzonki to wyparzane i wymaczane w kadziach z chemią mięso, które nigdy dymu nie widziało.

Posiadanie wędzarni jest nie tylko sposobem na uzyskanie właściwie niedostępnych rarytasów, do których m.in. należy zaliczyć własnoręcznie złowione i uwędzone ryby, w tym węgorza – nie do kupienia, a jeśli tak, to za nieprzyzwoite sumy. Wędzarnia jest również miejscem, w którym możemy również mile spędzić czas, upajać się pięknym zapachem aromatycznego, palonego drewna, które pełni nawet funkcję aromaterapii, jak się ostatnio donosi, ale też sposobem na dostarczenie sobie wartościowych i zdrowych produktów spożywczych, pomijając już ich doskonały smak.

Posiadając dom lub działkę warto więc wiedzieć jak zbudować wędzarnię. Jest to czynność niezwykle prosta, zajmująca niewiele czasu, a po wykonaniu dająca ogromną satysfakcję całej rodzinie.

Jak zbudować najprostszą wędzarnię?

Najprostszej konstrukcji wędzarnia ma spełniać jedynie podstawowe zadanie i nic więcej – utrzymać stosunkowo gęsty dym i ciepło w jednym miejscu. Do tego celu wystarczy najzwyklejsza i przykładowa drewniana beczka umiejscowiona na pewnej wysokości, np. na cegłach i/lub nad wykopanym dołem, z zamontowaną w górnej części siatką do kładzenia mięsa. Wystarczy pod nią rozpalić ognisko, następnie przygasić i kontrolować proces spalania, a górną część przykryć workiem lnianym czy jutowym.

To wszystko, aczkolwiek należy przyznać, że jest to wędzarnia dla niewymagających, jej konstrukcja jednak z pewnymi wyjątkami oddaje podstawową budowę każdej wędzarni. Zatem w odpowiedzi na pytanie: jak zbudować wędzarnię?, należy wziąć pod uwagę wymienione, podstawowe informacje, a także wiele innych, dotyczących np. zastosowanych materiałów, wśród których za najważniejsze uznajemy poniższe, począwszy od wyboru rodzaju wędzarni:

1. Wybór konstrukcji wędzarni – z rurą doprowadzającą dym lub pionowej.
   Pionowa wędzarnia została już opisana choć należy zaznaczyć, że nie powinna ona być niska, a najczęściej posiada ok. 2 metrów wysokości, z czego murowane palenisko (lub z ułożonych cegieł) ma zwykle metr wysokości. Wysokość taka zapewnia odpowiednią odległość mięsa od ognia, należy przy tym zastosować dodatkowe zabezpieczenia: deflektor, który ogranicza kapanie tłuszczu do ognia oraz jego dostęp do mięsa czy odpowietrzniki, bo też mięso nie może się ani smażyć, ani gotować.
   Podobne zasady obowiązują przy wyborze wędzarni z kominem doprowadzającym dym do mięsa. Jej budowa jest jednak odmienna. Mięso w tym wypadku nie znajduje się nad ogniem, a w pewnej od niego odległości. Do wędzarnika dym odprowadza ułożony poziomo komin. W tego typu wędzarniach łatwiej jest kontrolować temperaturę. Można je też kupić za niewielką cenę.
2. Budując wędzarnię samodzielnie, np. z desek, należy użyć twardego drewna, a zalecane są: dąb, buk, olcha. Przy możliwości wyboru unikamy przy tym drewna z drzew iglastych, gdyż posiada ono żywicę, która wydziela się podczas wędzenia. Ponadto drewno zastosowane do budowy musi być dobrze wysuszone.
3. Dach wędzarni musi być drewniany, by nie skraplała się na nim para wodna, a poza tym najlepiej by miał spadzisty kształt, aczkolwiek wędzarnia przygotowana na szybko, jak już wiadomo, może być przykryta jutą.
4. Drewno, z którego zbudowana jest wędzarnia należy odpowiednio zabezpieczyć. W związku z tym, że ma być zdrowo, bo służy przygotowaniu jedzenia, najlepiej zrobić to olejem do impregnacji lub jadalnym.
5. Nie wolno desek użytych w budowie wędzarni malować farbą – ze zrozumiałych względów zdrowotnych ale też jej wpływu na smak mięsa oraz stosować jakichkolwiek spajających elementów cynkowych.

W przeciwieństwie do opisanej wcześniej „prowizorycznej” wędzarni z beczki, w stosunkowo wysokich lub wykorzystujących komin dymny nie trzeba już kontrolować ognia, może się on swobodnie tlić bez obaw, że spali lub usmaży mięso. Wędzenie dzięki temu jest wygodniejsze i właściwie można je pozostawić samemu sobie nie pozwalając jedynie by zupełnie przygasł żar.

Co jeszcze warto wiedzieć o wędzarniach?

W każdej wędzarni powinna być zamontowana wyjmowana, metalowa kratka, zabezpieczająca wędzonkę przed spadnięciem. Warto zadbać, by był dostęp do dna wędzarni w celu jej czyszczenia z tłuszczu, dzięki czemu każdorazowo wędzonki są czyste i pozbawione dodatkowych, nieprzyjemnych zapachów.

Komora wędzarni musi mieć dopływ powietrza, gdyż jego brak „przydymia” wędzonkę i sprawia, że nie jest ona smaczna. Dopływ powietrza jest szczególnie ważny przy wędzeniu ma zimno, co zajmuje zwykle 12 godzin rozłożonych na dwa dni. Temperatura w wędzarni nie może wówczas przekroczyć 22° C. I to właściwie wszystko.

Jak zbudować wędzarnię już wiadomo. Można to zrobić samemu w zaledwie godzinę, aczkolwiek można też się postarać i zbudować trwałą, częściowo murowaną konstrukcję. Będzie ona służyła nam latami, a z pewnością może też być ozdobą ogródka.